Karacaoğlan’ın Bir Koşmasını Tahlil Denemesi

KARAYI BAĞLAMAK YAHUT KENDİ HALİNCE SEVMEK

Özet

Bu makale, 17. yüzyıl halk şairi Karacaoğlan’ın bir koşmasını şiir dili, imgeler, temalar ve kültürel arka plan bağlamında ayrıntılı bir biçimde tahlil etmektedir. Dört dörtlükten oluşan koşmada aşk, gurbet, ayrılık, sadakat, melâl ve halk kültürü gibi temalar ön plana çıkarken, şairin bireysel duyguları evrensel bir duyarlılık düzeyine taşınır. Koşmanın her dörtlüğünde farklı bir duygu yoğunluğu hâkimdir: İlk dörtlükte ayrılık acısı ve gözyaşı, ikinci dörtlükte yas ve gurbet, üçüncü dörtlükte sadakatsizlik ihtimaline karşı sitem, dördüncü dörtlükte ise aşkın kaderle ilişkisi ve ölüm metaforu işlenmiştir.

Makale, şiirdeki halk deyimleri ve imgelerden (zülfü perişan, ala gözlüm, kudret kalemi, bade, melil melil vb.) yola çıkarak Karacaoğlan’ın sadece bir halk şairi değil, aynı zamanda kolektif hafızayı taşıyan bir kültür aktarıcısı olduğunu vurgular. “Melil melil” ifadesi şiirin duygu yükünü omuzlayan anahtar öğe olarak değerlendirilirken, “kara-beyaz” zıtlığı, “bade” ve “kudret kalemi” gibi metaforlar da ele alınmıştır.